B2.2 mailako 5. eskola, 2025eko urriaren 13koa

 

5.      saioa: 2025eko urriaren 13koa

Identifikazio pertsonala eta hizkuntzak: “euskara da euskaldun egiten gaituENA”

-       Gure gaiari heldu diogu: hizkuntzak ikastea. Yolanda Olasagarreri egindako elkarrizketa-testutik (Ahozkotasuna lantzearen garrantzia) ateratako hamar esaldi berridatzi behar zituzten ikasleek, nik emandako lexiko nahiz gramatika egiturak erabiliz. Zuzendu egin ditugu. Horietako bakoitza zuzendu ahala, beharrezko azalpenak eman dizkiet (azalpenok eurei banatu dizkiet. IKUS “eranskina”):

1.  Helburuzko perpausak egiteko: -T(z)E ALDERA, -T(z)EARREN eta subjuntiboa.

2.      Mugagabea + -TZAT + EDUKI / UKAN / HARTU / JO egitura, ustea adierazten duena.

3.      EGOKITU aditz trinkoaren erabilera, bai aditz gisa (“niri dagokit hori egitea”), bai testu antolatzaile gisa (“hemengo eguraldiari dagokionez, nahiko hezea da”)  (+ ZERI edo NORI).

4.      Gutxi gorabeherako kopurua adierazten duten partikulak: -EDO, -®EN BAT, INGURU eta GUTXI GORABEHERA.

5.      Lehentasuna + UKAN / EDUKI

= Lehentasunezkoa + IZAN  

= Lehenetsi + UKAN.

6.      BAKARRIK = BAINO EZ = BAIZIK EZ = BESTERIK EZ (*)

7.    Ezezko baldintzak osatzeko, PARTIZIPIOA + EZEAN = PARTIZIPIOA + EZIK “komodina”.

8.      Baiezko baldintzak osatzeko, PARTIZIPIOA + -(e)Z GERO “komodina”.

10.  EKIN aditza (+ ZERI) = HASI aditza (+ ZERTAN)

- AHOZKO ADIERAZPENA I (testu bat laburbiltzea, bitartekotza): Ahozkotasunaren eta mintzapraktikaren garrantziaz jakitun, bi testu eman nizkien, bikoteka jarduteko, mintzarako presta zitzaten: Mintzalaguna: hogeita hamabi urte, euskaraz mintzatzen eta Mintzanet.net, euskara praktikatzeko beste aukera bat. Binaka jarrita, elkarri laburbildu diote prestatu duten testua.

Aipamen berezia egin diet honako egitura aberats hauei :

·         munduaren luze-zabalean    (=mundu osoan)

·         euskaran jantzia   (gai batean “jantzia” izateak zera esan nahi du, gai horretan aditua dela, gai horretaz asko dakiela).

·         une oro   (“en todo momento”)       

OHARRA: gogorarazi diet aurten asko irakurri beharko dutela, besteak beste, aberastasun lexikoa eta morfosintaktikoa hobetzeko; hortaz, gaurko prestatu duten testuaz gain, tarte bat dutenean, bestea ere irakurtzeko esan diet, nik ipinitako oin-oharrei eta sinonimoei arretaz erreparatuz.

-    AHOZKO ADIERAZPENA II (elkarreragina): Buruko osasuna edo osasun mentala mintzagai. Horretarako berariaz prestatutako mintza-fitxa banatu nien joan den astean eta binaka jardun zuten fitxa horretako 1. puntuaz hizketan. Gaurkoan, 2. eta 3. puntuak izan dituzte mintzagai.

-  IKUS-ENTZUNAREN ULERMENA:”Euskaraz ikasteko parada (=aukera) Iparraldean”. Frantzian hizkuntza gutxituak babesteko onartutako legea albiste ontzat jotzen duen arren, Iparraldean goi-mailako ikasketak euskaraz egiteko dauden zailtasunen erradiografia egin du Maddalen Arzallusek. Orrian idatzita dauzkaten Maddalenen lau bertsoak entzun ditugu bitan. Etxean, bertso horien ideia nagusia edo mamia, hau da, Maddalenek helarazi nahi digun mezua ondoen biltzen duen paragrafoa zein den aukeratu beharko dute.

Iparraldean erabiltzen dute -T(z)EKO PARADA. Guk, -T(z)EKO AUKERA. Aste honetan Lidl supermerkatuan laranjak oso merke erosteko parada dago = erosteko aukera dago

-          Etxerako lanak:

1.      INDARTZE-ARIKETA (eperik gabea): Gaurkoan azaldu eta landutako zenbait egitura ikasleak pixkanaka eurenganatzen joan daitezen, indartze-ariketa: Ahozkotasuna lantzearen garrantzia testutik ateratako hamar berridazketen parekoak. Benetan gomendagarria deritzot ariketa hau egiteari.

-          Biltegia (eginak baina zuzentzeke daudenak):

1. ERLATIBOZKO PERPAUSAK: Hurrengo klasean erlatibozko perpausen teoriako punturik esanguratsuenak azalduko dizkiet. Ordurako, ikasleei etxean  teoria osoa astiro irakutzeko aholkatu diet. Gramatika eta ariketak II, 152, 153, 156. orrialdeetan dator:

                                                                                   i.        152. orrialdeko  A, B eta C (ezezko erlatibozkoen ordena)  eta 153. orrialdeko D (ondoko osagaiaren kasua).

                                                                                 ii.      156-157. orrialdeetako A (ondokoaren isilaraztea), B  (-tako = -riko) eta C (erlatiboa aposizioan).

2.      Lehen eskola eguna izeneko ariketa, erlatibozkoak lantzekoa. Ikasleek gure HEOeko ikasgela batekoa litzatekeen irudi bat abiapuntutzat harturik, erlatibozko perpaus libreak egin behar dituzte, nahi adina, ahal duten irudimentsuen jokatuz.