B2.2 mailako 19. eskola, 2025eko abenduaren 1ekoa

 

19. eskola: 2025eko abenduaren 1ekoa

-  Garaian garaikoa: Joan den asteartean, azaroak 25, Emakumeen Kontrako Indarkeriaren Aurkako Nazioarteko Eguna izan genuen. Horren harira, Andoaingo adierazpen instituzionala, Andoaingo udalak herrian izandako sexu erasoen harira plazaratutako ohartarazpena edo adierazpen instituzionala zuzendu dugu. Lexikoa ikasteko jarduera honetan, ikasleek testuko hutsuneak bete behar zituzten hitz-bankuko hitzak hutsune egokietan txertatuz.

OHARRA: Norbaitek berriro egin nahi badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.

Irmoki: “firmemente”, “categóricamente”

Arbuiatu (=gaitzetsi = ez onartu = txartzat jo): “rechazar”, “condenar”

Parekidea: “paritario”

Erantzukizun = ardura

Hein = neurri. Hein handi batean = neurri handi batean. Denborazko perpausak egiteko erabil daiteke:  Urteetan aurrera noan heinean = … noan heinean, gero eta ile zuri gehiago dauzkat.

-    Gaur goizean, 2018ko irailaren 25ean, gure herrian gertatu (=jazo) diren bi eraso sexisten inguruan, ZERA adierazi nahi genuke udaleko udal talde guztiok:

Esaldi hori abiapuntutzat hartuta, ZERA testu antolatzailea azaldu diet. Elementu fokalizatzaile honek, foko bat balitz bezala, ondoren datorren informazioa aurreratzen du eta esaldiari zama kentzen dio, arinagoa eta ulergarriagoa gerta dadin. Orri osagarria banatu diet azalpenerako.

-       Garaian garaikoa: Ondoren, Ciudad de Juarezen emakumeak hiltzen deritzon jarduera, genero indarkeriaren gaia eta testu antolatzaileen  erabilera uztartzen dituena, zuzendu dugu, astiro, beharrezko azalpenak emanez.

OHARRA: Norbaitek berriro egin nahi badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.

1. Kontuz 6. itemarekin. Erantzun zuzena IZAN ERE da, ondoren datorren ideia aurrekoaren kausa baita (ez ondorioa):

                                                              i.      Askok ez dute familiarik;

 izan ere,

mugan bizi dira eta gurasoak AEBetara joanak dira.

(familiarik ez edukitzearen kausa, gurasoak AEBetara joan izana da).

                                                            ii.      Asko mugan bizi dira eta gurasoak AEBetara joanak dira;

hortaz = beraz = ondorioz,

askok ez dute familiarik.

 (familiarik ez edukitzea, gurasoak AEBetara joan izanaren ondorioa da).

Ez dute familiarik; IZAN ERE, mugan bizi dira eta gurasoak AEBetara joanak dira

= Ez dute familiarik, ZEREN mugan bizi dira eta gurasoak AEBetara joanak dira

= Ez dute familiarik, mugan bizi dirELAKO eta gurasoak AEBetara joanak dirELAKO.

Mugan bizi dira eta gurasoak AEBetara joanak dira; HORTAZ = ONDORIOZ = BERAZ =HORREGATIK =HORRENBESTEZ = HORI DELA ETA, ez dute familiarik. 

2. Azalpenen artean, arreta berezia eskaini diogu hiru denborazko hauen arteko aldeari: -T(z)ERAKOAN /  -T(z)EAN / -TAKOAN. Orri osagarri bat eman diet, hirurak bereiz ditzaten, ikasleen zenbait oker eta beste zenbait adibide zuzen biltzen dituena. Horko hainbat adibide irakurri ditugu.

Oker egiten duten ikasleek  -T(z)ERAKOAN gerokotasuna adierazteko erabiltzen dute (etxera iristerakoan, telebista pizten dut) eta ez da hala;             -T(z)ERAKOAN denborazkoak justu aurretik gertatzen dela adierazten dut (etxera iristerakoan, ogia erosten dut atari ondoko okindegian). Gerokotasuna adierazteko, erabili -TAKOAN (etxera iritsitakoan, telebista pizten dut). Bereizketa hau hamaika bider azaldua dudanez, eurek adibide horiek astiro irakur ditzatela esan diet.

Laburbilduz:

–T(z)ERAKOAN (justu aurretik) /-T(z)EAN (bitartean) /-TAKOAN (justu ondoren) denborazkoak:

BazkalTZERAKOAN (= justu bazkaldu aurretik, bazkaldu baino lehen), eskuak garbitu behar dira.

BazkalTZEAN (bazkaltzen ari zarenean, bazkaldu bitartean), janaria ongi murtxikatu behar da.

BazkalduTAKOAN (=bazkaldu ondoren, bazkaldu ostean, bazkaldu eta gero), hortz-haginak garbitu behar dira.

       Emakume hauek hiltzen dituzte, torturak jasanDAKOAN (=torturak jasan  eta gero, torturak jasan ondoren). Izan liteke torturak jasaTEAN hiltzea ere, hau da, torturak jasaten ari diren bitartean.

Baina ***torturak jasaTERAKOAN (= jasan baino lehen) hiltzea ezinezkoa da.

3. ORO = GUZTIA > OROTARA = GUZTIRA. Nire arazo guztiak = nire arazo_ oro = nire arazoak oro.

4. Ciudad de Juarezeko egoeraren balizko konponbideak datoz testuaren amaieran. Konponbideen enumerazio edo zerrendaketa bat denez, euren artean ez dago kausa /ondorio harremanik, EMENDIOZKOA baizik:

                                                          iii.      Alde batetik, borroka sozialerako fronteak sortu.

                                                          iv.      Bestetik, gobernuei presioa egin.

                                                            v.      Halaber = gainera, haurrak berdintasunean hezi. 

                                                          vi.      Gainera, emakumeek berdintasun ekonomikoa lortu behar dute.

                                                        vii.      Inpunitateari dagokionez, nazioarteko auzitegiak sortu.

-  Garaian garaikoa: AHOZKO ADIERAZPENA: Elkarrizketa (45`): Zoritxarreko genero indarkeria. Urtero, azaroaren 25ean, Emakumeen Kontrako Indarkeriaren Aurkako Nazioarteko Eguna ospatzen da. Ikusia dugu Ciudad De Juarezeko emakumeen egoera lazgarria. Baina hurbilago ere badira kasuak, Andoainen, esaterako, gaur zuzendu dugun adierazpenean irakurri ahal izan dugunez. Horren harira, zoritxarreko genero indarkeriari buruz aritu gara solasean.

1.    Asko al dira zure ustez sexu-jazarpena edota tratu txarrak jasaten (=nozitzen = pairatzen) dituzten emakumeak?

2.    Orain dela urte batzuetatik hona, zoritxarrez, etengabeak dira indarkeria jasan duten emakumeei buruzko berriak; horietako asko senarrek akabatuta hiltzen dira; beste batzuk bortxatu egiten dituzte. Lehen ez al zen horrelakorik gertatzen ala isilpean sufritzen zuten emakumeek?

3.    Egokia al da hedabideek horrelako albisteak lau haizetara hedatzeko daukaten joera? Komeni al da horrelakoak zabaltzea? Zergatik? Morbo bila ote dabiltza? Ala emakumeen hobe beharrez egiten dute? (egoera horretan dauden gainerako emakumeei lagundu nahian eta emakume horiek euren bikotekidea salatzera bultzatu nahian).

4.    Nola jokatu behar luke, zure ustez, horrelako tratu txarra pairatzen dituen emakumezko batek? Izan ere, erraza da esatea, baina makina bat gauza hartu behar da kontuan: senarrarekiko menpekotasuna, senarrari dion beldurra, bizimodua berak bakarrik aurrera ateratzeko zailtasunak… Eta horrelako jazarpenen lekuko izanez gero, nola jokatzen dugu gainerakook?

Norbaiten HOBE BEHARREZ: esapide honen esanahia hauen parekoa litzateke: norbaitentzat hobe delakoan, hobe delako ustean. Norbaiten hoberako  edo norbaiten mesedetan. Hona hemen zuetako batek bere idazlanean idatzitakoa. Euskarako irakasleari buruz ari da: Etxerako lan asko bidaltzen di(zki)t, baina badakit nire hobekuntzarentzat egiten duela > … baina badakit nire HOBE BEHARREZ egiten duela;…badakit niretzat hobe delakoan egiten duela; …badakit nire hoberako egiten duela;…badakit nire mesedetan egiten duela.

-   Garaian garaikoa: Ostiral Beltza: kontsumismoak ingurumenean eragiten dituen ondorio larriak. Testua osatu behar zuten, bertatik ateratako zazpi esaldiak hutsune egokietan txertatuz. Testua irakurri ahala, zuzendu egin dugu.

OHARRA: Norbaitek berriro egin nahi badu, ariketa hau – osatuagoa, esaldi berriekin –  H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.

o   Etxerako lanak:

-          Erlatibozko perpausak lantzen V

-     Bidaiatzeko modu berrien bila: Ikasleek testua osatu behar dute, bertatik ateratako 14 esaldiak hutsune egokietan txertatuz.

OHARRA: Norbaitek nahiago badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.

JARRAITU EGITEN eta AMAITU EGITEN: Iraganeko nor-nori-nork lantzeko berariazko ariketa analitikoak, Bakarka liburukoak  (erantzun-orriak ere banatu nizkien). Euren nahieran administra ditzatela ariketa hauek. OHARRA: ariketa hauek ez dira blogean eskuragarri egongo.

JARRAITU EGITEN: Erlatibozko perpausari edota honek daraman ondoko izenari kasu-marka egokia ipintzen trebatzeko berariaz (=espreski) prestatutako indartze-ariketa, hau da, erlatibozko deklinatuak lantzekoa, erlatibozkoa deklinatzeko arazoak dituztenentzat oso egokia. Errepara diezaiotela beltzez dagoen aditz nagusiari kasu egokia hautatzeko. Erantzunak ere banatu nizkien, egin ostean eurek zuzentzeko.

Ederki asperrarazi …nautenei / nautenak (nor plurala) / nautenek …nire lagunak dira.

OHARRA: Norbaitek nahiago badu, ariketa hau – osatuagoa, esaldi berriekin –  H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.

o   Biltegia:

1.  Bidaiatzeko zenbait aholku edo gomendio. Ulermen-jarduera honetan, batetik, hitz bankuko hitzak txertatu behar dituzte aholkuen hutsuneetan eta, bestetik, a), b) eta c) artean aukeratu behar dute ondo deklinatuta dagoena. Lexikoa ikasteko eta mugagabea errepasatzeko, ariketa egokia da guztiz.

2. Kohesioa: Sailkatu lokailuak (Lumi). Ikasleen ekoizpen idatzian nahiz ahozkoan, gramatika zuzentasuna, aberastasuna eta ideien arteko koherentzia bezain garrantzitsua da ideia horiek (esaldi nahiz paragrafoak) behar bezala uztartzea (=lotzea), horretarako testu antolatzaileak (lokailuak,…) erabiliz, “klipak” balira bezala. Funtsezkoa da ikasleak ideia, esaldi nahiz paragrafoen arteko kohesio edo loturaz ohartaraztea. Lokailurik erabilienen teoria azaldu nien joan den egunean. Orain, Lumi bidez sortutako ariketa bat bidali diet etxerako. Bertan, 30 lokailu dauzkate eta esanahiaren arabera, sailkatu egin behar dituzte.

OHARRA: Norbaitek nahiago badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.