B2.2 mailako 27. eskola, 2024ko urtarrilaren 23koa

 

27.  eskola: 2024ko urtarrilaren 23koa

-       ENTZUNAREN ULERMENA: Zer berri? (3.). Sei albistetxo entzun dituzte eta  bi ariketa egin. Lehenengoan, albiste bakoitza  albiste horren gaiarekin uztartu behar izan dute, alegia, berri bakoitza zeri buruzkoa den edo zertaz aritu diren hizketan jakin behar izan dute; bigarren ariketan, berriz, horko esaldiak zein hiztunek esan edo aipatu dituen aukeratu behar izan dute, beti ere, dauden bi distraktoreak saihestuz. Ariketa bakoitzerako, behin entzun behar da entzungaia; azken finean, entzungai berak direnez, bi ariketak egitean, azkenerako, albiste bakoitza bi aldiz entzuten da. Nahi izatera, zuzendu ostean, berriro entzun daitezke. Oharra:

-   “Zaharrak berri”. Norbaitek “zer berri?” galdetzen dizunean, “zaharrak berri” erantzun diezaiokezu, ez dagoela berririk, ezer ez dela aldatu adierazteko. Gaztelaniazko “sin novedad” euskaraz modu txukunean adierazteko modua.

-          Familia ereduak: bikotean, bakarka, umeekin edo gabe izeneko jarduera zuzentzen amaitu dugu (azken laurak falta zitzaizkigun). Testua irakurri ahala, arbel digitalean jarrita, berridazketak zuzentzen aritu gara. Testuko 14 esaldi ziren eurek beste modu batean berridatzi behar zituztenak. Berridazketa horietan behin eta berriz agertu zaizkigu egitura kontzesiboak. Baita bestelako hainbat eduki ere (eurei kopia bana eman diet).

NOREN + ESANETAN = NOREN + HITZETAN = NORK + DIOENEZ

 (* Noren arabera)

NOREN + mesedetan = NOREN + onerako = Noren hobe beharrez

NOREN + kaltetan = NOREN + kalterako

Nire ustez, telebista pentsatzen zein egiten dutenek eskaintza dibertsifikatu behar lukete; bestela, gazteek Iternetera joko dute, telebistaren kaltetan. Egun jende askok ordainpeko kateak (Netflix, Amazon…) kontratatzen ditu, ohiko telebista-kateen (noren) kaltetan = ohiko telebista-kateen kalterako.

                        Beraz, hiru egitura hauek parekoak dira:

Tabernak eta terrazak irekitzea herritarrEN KALTERAKO izango da.

= tabernak eta terrazak irekitzea herritarrENTZAT KALTEGARRIA izango da.

= tabernak eta terrazak irekitzeaK (zerk) herritarrEI KALTE EGINGO die.

Musukoa uneoro jantzita edukitzea ikasleEN ONERAKO da = ikasleEN MESEDETAN da = ikasleEN HOBE BEHARREZ da.

= musukoa uneoro jantzita edukitzea ikasleENTZAT ONURAGARRIA da = ikasleENTZAT MESEDEGARRIA da.

= musukoa uneoro jantzita edukitzeaK (zerk) ikasleEI ON EGITEN die = ikasleEI MESEDE EGITEN die.

-      Zuzendu berri ditugun berridazketa horietan agertu den perpaus kontzesibo mordoak horretarako aitzakia emanda, perpaus kontzesiboak nola egiten diren azaldu diet. Joan den egunean, Gramatika eta ariketak II liburuko 160-161. orrialdeetan duten teoria (42. gaia) etxean irakur zezatela agindu nien. Gaur, neure hitzekin azaldu dizkiet orrialde horiek: Sarrera – perpaus kontzesiboak noiz eta zertarako erabiltzen diren – eta perpaus kontzesiboak osatzeko menderagailu nagusiak:

1.      Partizipioa + ARREN

2.      Aditz jokatua + -(e)n + ARREN

3.       NAHIZ ETA…+ partizipioa

4.      NAHIZ ETA…+ aditz jokatua + -(e)N

5.      BA-…ERE

6.      Partizipioa + -TA ERE = Partizipioa + -RIK ERE

7.      Partizipioa +  -AGATIK (ERE)

8.      Izena + GORABEHERA =  izena + ETA GUZTIZ ERE.

9.      Egitura kontzesibo bat gehitu diet (liburuan ageri ez dena):

partizipioa + GABE ERE (bizkaieraz, partizipioa + BARIK ERE). Azken hau, ezezkoetan bakarrik erabil daiteke. Azalpenerako, neuk prestatutako txostena erabili dut, arbelean ipinita (blogean eskuragarri).

-     AHOZKO ADIERAZPENA.  GIZA HARREMANAK: Honen barneko lehen azpigaia: familia ereduak (2. saioa, 0´30).  Joan den egunean eman nien mintza-fitxa, familia ereduei buruzkoa, atera eta horretaz jardun dute elkarrizketan. Gaur hirunaka jardun dute eta, ahal den neurrian, joan den eguneko ikaskideekin ez. Abiapuntua:

Sarkozyk homosexualen arteko ezkontzak eta hauen adopzio eskubideak GAITZESTEN ditu (“gaitzetsi”: txartzat ematea, ez onartzea, “condenar”, “rechazar”, “desaprobar”, “reprobar”). Beste adibide bat: ELKARRETARATZEAK egingo dira udaletxeen aurrean, atzoko hilketa GAITZESTEKO.

Familia tradizionalaren izenean egiten diren elkarretaratzeetan, askotan beste  familia ereduak GUTXIESTEN dira (gutxietsi: gutxiago balio dutela pentsatzea, “menospreciar”). Gaur egun, oraindik, zoritxarrez, gizon batzuek emakumezkoak GUTXIESTEN dituzte. GAITZETSI / GUTXIETSI

Honako hauek  ere azaldu dizkiet:

BAT ZATOZ + ZEREKIN edo NOREKIN

 = ADOS ZAUDE + ZEREKIN edo NOREKIN:

Bat zatoz nirekin?  = Ados zaude nirekin?

Bat zatoz esandakoarekin?  = Ados zaude esandakoarekin?

Bat zatoz esan dudanarekin? = Ados zaude esan dudanarekin?

Bai, bat nator zurekin // Ez, ez nator bat zurekin = Bai, ados nago zurekin // Ez, ez nago ados zurekin.

Euskaraz –GAI atzizkiak honako hau adierazten du: etorkizunean rol, funtzio edo zeregin hori izan dezakeela:

§  HautaGAIA: hautatua izan daitekeena (candidato/a), adibidez, hauteskundeetan (hautesLEak = boto-emaileak, gu, alegia).

§  PresidenteGAIA: presidente izan daitekeena.

§  SenarGAIA: egunen batean senarra izan daitekeena.

§  EmazteGAIA, andreGAIA: egunen batean emaztea izan daitekeena.

§  ApaizGAIA: egunen batean apaiza izan daitekeena, apaiztegian apaiz izateko prestatzen ari dena (“seminarista”).

-       Joan den astean, ALEGIAZKO BALDINTZA edo HIPOTETIKOAren zantzu nagusiak azaldu nizkien (osaera, ezezko ordena eta erabilera). Gaurkoan,  teoriaren amaierako taulan duten oharra azpimarratu diet, hagitz garrantzitsua delakoan.

Ohar horrek zera dio, baldintza atalean baldintza hipotetikoa erabiliz gero, ondorioak ere hipotetikoa izan behar duela derrigorrez (eta ez lehenaldia): Loteria tokatuKO BALITZAIT, Mirakontxan etxe dotore bat erosiKO (nuen) NUKE.

Nire landetxea zabalduKO BANU, inguruko zelaiak garbi egonGO (ziren) LIRATEKE; horrez gain, kanpotarrek Euskal Herriko ohiturak eta kultura ezagutuKO (zituzten) LITUZKETE eta nekazaritza-sektorea sustatuKO (zen) LITZATEKE, zeren bertako produktuak erosiKO LITUZKETE (zituzten).

-    Alegiazko baldintza edo hipotetikoa. NOR sistema. Adizki hauek lantzeko espreski bidalitako ariketa analitikoetan zalantzarik baduten galdetu eta balizko zalantzak argitu.

OHARRA: nahi duenak eskuragarri ditu blogean H5P formatuan.

-          Etxerako lanak:

1.      Perpaus kontzesiboak. Gramatika eta ariketak II  liburuko 162. eta 163. orrialdeetako ariketak. 4. ariketa (a eta b) klasean zuzenduko dugu. Ostegunerako, gutxienez, 4.a egina izan dezatela.

2.      Alegiazko baldintza edo hipotetikoa: NOR sistema lantzeko Euskaljakintza.com web-orriko bi ariketak (neuk egokituak). Klasean zuzentzekoak

OHARRA: nahi duenak eskuragarri ditu blogean H5P formatuan.

3.  AHOZKO BITARTEKOTZA: Hurrengo egunerako presta dezatela gaur banatu diedan bitartekotza fitxa, ahoz jarduteko. Horretarako, aurreko saioko bikote berak egin eta fitxak trukatu dituzte. Fitxak honakook dira: Haurrak txertatu ala ez / Usurbilgo Udalaren aurrekontua (atzean, zenbait aholku edo gomendio ditu).

-  Oraindik egina ez baduzue… zuzendu gabeko etxeko lanen biltegian izan behar dituzue postit batekin:

1.      Deklinabidea: Mugagabeak ematen dizkigun buruhausteak. Eguberrietarako bidalia, erantzun-orriarekin batera. Hurrengoan balizko zalantzak argitu eta zenbait ohar egingo dizkiet.

2.      Deklinabidea lantzeko ariketa. Osatu hutsuneak deklinabide atzizki egokiak  erabilita ( Getariako arrantzaleek…). Lehenengo 31 esaldiak. Egina ez badute, egin dezatela eta egina baldin badute, zuzen dezatela gaurko ebazpen-orriekin. Hurrengoan balizko zalantzak argituko dizkiet.

OHARRA: Gogoan izan, norbaitek nahiago badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dagoela blogean.

3.      Singleak   izeneko ulermen-jarduera.

OHARRA: Norbaitek nahiago badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.

4. Berdintasunezko konparazioa errepasatzeko ariketa: Berdintasunezko konparazioa errepasa dezagun. Ikasleek 30 esalditako hutsuneak osatu behar dituzte, HAIN / BEZAIN / HAINBESTE / ADINA (=BESTE) erabiliz, kontuan izanik:

§  Termino bakarra dagoen ala bi termino konparatzen diren.

§  Kantitatea ala kualitatea adierazten duen.

OHARRA: Norbaitek nahiago badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.

5.       “Maite Bilbao: Gerora konturatzen zara zenbat irabazten duzun euskara jakinda”. Lehenengo gai honetan – identifikazio pertsonala – euskaldunoi buruz ari gara. Euskal Herritik kanpo ere badira euskaldunak, Argentinan, esaterako. Gure hurrengo protagonista jaiotzez argentinarra den arren, euskara irakasle (bezala) aritzen da (=irakasle jarduten du = irakasle lan egiten du) Hernanin. Berari eginiko elkarrizketan, testutik ateratako hainbat esaldi txerta ditzatela hutsune egokietan, distraktoreak saihestuz.

OHARRA: Norbaitek nahiago badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.

6.  NOIZNAHI EGITEKOA: Dendarik denda, merkeenen bila izeneko cloze-testa; izan ere, garai honetan izan ohi da merkealdia. Ariketarekin batera, zortzi orrialdeko txosten bat banatu diet, non, erantzun zuzenak agertzeaz gain, horiei buruzko azalpenak zehatz-mehatz idatzi dizkiedan. Irakur dezatela arretaz, nahiz eta erantzunak ongi eduki!!