19. eskola: 2024ko abenduaren 5ekoa
- Ikasleen ekoizpen idatzian nahiz ahozkoan,
gramatika zuzentasuna, aberastasuna eta ideien arteko koherentzia bezain
garrantzitsua da ideia horiek (esaldi nahiz paragrafoak)
behar bezala uztartzea (=lotzea), horretarako testu antolatzaileak eta lokailuak
erabiliz, “klipak” balira bezala. Funtsezkoa da ikasleak ideia, esaldi nahiz
paragrafoen arteko kohesio edo loturaz ohartaraztea. Lokailurik erabilienen
teoria azaldu ostean, lumi bidez sortutako ariketa bat bidali nien
etxerako. Bertan, 30 lokailu esanahiaren arabera sailkatu behar zituzten. H5P artxiboa arbelean irekita,
denon artean zuzendu dugu sailkapena.
OHARRA: Norbaitek berriro egin nahi izanez gero, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) eskura dago blogean.
-
AHOZKO JARDUERA: Adizkien katea (III). Honako esaldi hau ipini diet arbelean:
(Nik zuei) joan den asteko kopiak (zer pl.) armairu barruko
erretiluan eskura(garri) utzi NIZKIZUEN.
Ikasle bakoitzari konbinazio bat eskatu diot eta esaldi bera probestuz, beste ikasle batzuei beste zenbait aldaera, ikasleak adizki hauen erabileran treba zitezen. Horrela, iraganeko NOR-NORI-NORK adizkiak lantzen jardun dugu.
- Iraganeko NOR-NORI-NORK adizkiak lantzeko ariketak
egin dituzten edo egiten ari diren galdetu diet. Egitearen garrantzia
azpimarratu diet. Eginak ez badituzte, jarrai dezatela egiten. Horren harira, askotan azaldu dut NOR-NORI-NORK aditzetan
hiru osagai izaten direla (nor edo zer, nori eta nork), baina izan badira
NOR-NORI-NORK “faltsuak”, sasi-NOR-NORI-NORK aditzak, objekturik (nor
edo zer) ez dutenak. Hauen azalpena egin diet (azalpenaren kopia badute).
a.
Batetik,
Iparraldean eta Hegoaldean desberdin erabiltzen direnak (biak ongi egon arren):
DEITU, LAGUNDU, ENTZUN (Iparraldean, NOR-NORK
gisa erabiltzen dituzte; Hegoaldean, berriz, NOR-NORI-NORK “faltsu” gisa).
b.
Bestetik,
bakarrik doazenean NOR-NORK direnak eta NORI edo ZERI daramatenean, berriz, sasi-NOR-NORI-NORK
direnak: BEGIRATU, JARRAITU, ITXARON.
c. Azkenik, beti NOR-NORI-NORK “faltsuak” direnak: EUTSI = HELDU, ERASO.
- Turismoaren gaira itzulita, ENTZUNAREN ULERMENA: Turismoa Euskal Herrian (x 0´9). Itemak azaldu ondoren, birritan entzun dugu audioa. Gero, zuzendu egin dugu eta zalantza gehien sortu duten itemetan, entzungaiaren zati hori hirugarrenez entzun dugu. Itemetan agertu direnez, honako egitura hauek azaldu dizkiet, nahiz eta lehendik ere ezagunak dituzten, aurten agertu baitzaizkigu jada:
Gogoan
izan: a EZ EZIK, b ERE.
Egitura honek bi osagai elkartzen ditu:
“Turismoa ez ezik, beste jarduera ekonomikoak
ere…”
Honen parekoa da:
“Ez bakarrik turismoa, beste jarduera ekonomikoak ere…”
= “Turismoa eta beste jarduera ekonomikoak…”
= “Bai
turismoa, bai beste
jarduera ekonomikoak…”
= “Nola
turismoa, hala
beste jarduera ekonomikoak…”
= “Turismoa nahiz beste jarduera ekonomikoak…”
= “Turismoa zein beste jarduera ekonomikoak…”
OHARRA: Norbaitek nahiago badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.
- AHOZKO ADIERAZPENA (30´): Erosketen zurrunbiloan buru-belarri sartzera garamatzaten (=eramaten gaituzten) egun seinalatu horiek… Joan den ostiralean, azaroak 29, ditxosozko Black Friday (“Ostiral Beltza”) eguna izan genuen, Eguberrietako erosketa-aldi zoroari hasiera ematen diona. Egun hori aitzakiatzat hartuta, mintza-fitxan dituzten puntuen gainean solastu dira binaka nahiz hirunaka jarrita.
Bai, joan den ostiralean, azaroak 29,
ditxosozko Black Friday (“Ostiral
Beltza”) eguna izan zen, Eguberrietako erosketa-aldi zoroari hasiera ematen
diona (egia den arren saltoki batzuek egun hori asteburura luzatzen dutela eta,
honela, Black Weekend (“Asteburu
Beltza”) delakoa sortu dutela). Ondoren, Cyber
Monday – urdina, baina ez ekologikoa – datorkigu, tresna elektronikoetan
sekulako beherapenak eskaintzen dituen eguna. Eguberrietako erosketen
zurrunbiloaren ostean, otsailaren 14an, San Valentin eguna ospatzen da,
bikotekideari zerbait oparitzeko egun seinalatua. Martxoan, berriz, San Jose
eguna, tradizioz, “Aitaren Eguna”. Maiatzean, Amaren Eguna.
Ezkongabe baldin bazaudete eta bikotekiderik ez baduzue, lasai, zuentzat ere
bai baita egun jakin bat eta igaro berria da, gainera: azaroak 11, Single-en Eguna.
Egun zehatz (=jakin = konkretu) horien aitzakian, gure ingurukoentzat nahiz geure buruarentzat eros genitzakeen hamaika balizko[1] opari (askotan, gutiziak, ez baitira beharrezko gauzak izaten) iragartzen dizkigute hedabideetan: arropa, lurrinak – sarkorrenetatik freskoenetara – , punta-puntako gailu elektronikoak…
-
Etxerako lanak:
0. ELKAR izenordea lantzeko indartze-ariketa (ebazpen-orria ere banatu diet, eurek zuzen dezaten). Ikasleek esaldiak osatu behar dituzte ELKAR izenordeari deklinabide kasu marka egokia eta dagokion aditza ipiniz. Horretarako, alde batetik, kontuan izan dezatela esaldi arrunt batean aditz horrek zer kasu eskatuko lukeen (nor agurtu, nor besarkatu, nor maitatu, nor ezagutu, norekin bidaiatu, norekin egon, norekin bazkaldu, norekin maitemindu, norekin ezkondu, norengana hurbildu, norengandik urrundu, …) eta ELKAR izenordeari kasu hori ipini; bestetik, aditz egokia ipintzeko, ez dezatela ahaztu ELKAR singularreko 3. pertsona (hura) balitz bezala hartu behar dutela.
1. Autokarabanaz bidaiatzea modan jarri da. Barraskiloen modura deritzon jarduran, batetik ENTZUMEN ARIKETA bat egin behar dute. Itemak arretaz irakurri (parentesi arteko sinonimoak eta oin-oharretako azalpenak barne) eta entzungaia birritan entzun dezatela (blogean dute). Bestetik, idatzizko elkarrizketan ideien arteko KOHESIO edo lotura adierazteko lokailu egokia hautatu behar dute, emandako hiru aukeretan zuzena dena, alegia. 2. ariketa gelan zuzenduko dugu.
2. Erreklamatzen ere jakin egin behar da izeneko jarduera bikoitza: batetik, lexikoa lantzeko egokia deritzot, hitz-bankuko hitzak testuan txertatu behar baitituzte eta, bestetik, gramatika lantzeko aproposa da, parentesi arteko hiru aukeren artean zuzena hautatu behar baitute.
3. AMAITU EGITEN: Iraganeko nor-nori-nork lantzeko berariazko ariketa analitikoak, Bakarka liburukoak (erantzun-orriak ere banatu nizkizuen). Zeuen nahieran administra itzazue, baina egin itzazue. OHARRA: ariketa hauek ez dira blogean eskuragarri egongo.
4. EGINA
EZ BADUZUE, EGIZUE: Azaroaren 25a, Emakumeen Kontrako Indarkeriaren Aurkako Nazioarteko Eguna, dela-eta,
horrekin lotura estua duen jarduera, Ciudad
de Juarezen emakumeak hiltzen deritzona, genero indarkeriaren gaia eta
testu antolatzaileen (lokailuen) erabilera uztartzen dituena.
OHARRA: Norbaitek nahiago badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.
5. EGINA EZ BADUZUE,
EGIZUE: Azaroaren 25a, Emakumeen Kontrako Indarkeriaren Aurkako
Nazioarteko Eguna, dela-eta, Andoaingo Udalaren adierazpen instituzionala,
gaiarekin lotutako lexikoa ikasteko egokia (hitz bankua).
OHARRA: Norbaitek nahiago badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.
6. NOIZNAHI
EGITEKOA: Azaroaren 25a, Emakumeen Kontrako Indarkeriaren Aurkako Nazioarteko Eguna, dela-eta,
horrekin lotura estua duen jarduera, tratu
txarrei buruzko cloze-testa (Eguneroko
albisteak, Maite Asensio) (ebazpena
ere banatu diet erantzunekin eta beharrezko azalpenekin).
OHARRA: Norbaitek nahiago badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.
7.
EKARRI: Hurrengo klasean
hizpide izango dugun gaiarekin – umerik gabeko hotelak – zerikusia duen bideo
pasartea ikusi behar duzue eta 1. ariketa egin. IKUS-ENTZUNA: Umerik gabeko
hotelak. Egun, gero eta gehiago dira haurrik onartzen ez
duten hotelak, turista batzuen lasaitasuna bermatzeko aitzakiarekin, baina gaia
aski eztabaidagarria da; izan ere, batzuen ustetan, neurri
diskriminatzailea edo baztertzailea da hori. Birritan ikus ezazue bideoa
eta, ikusi ahala, zortzi esaldiak ordenatu. Ondoren, 2. jarduera egin: IDATZIAREN ULERMENA: Umerik gabeko
hotelak. Artikulu osoa irakurri eta hamabi esaldi osatu,
esaldien lehen zatia eta bigarrena uztartuz (=lotuz). Bi ariketak gelan
zuzenduko ditugu.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina