B2.2 mailako 45. eskola, 2022ko martxoaren 28 eta 29koa

 

45. eskola, 2022ko martxoaren 28 eta 29koa

- ENTZUNAREN ULERMENA: Zer berri? (3):  Sei albistetxo entzun dituzte eta  bi ariketa egin. Lehenengoan, albiste bakoitza  albiste horren gaiarekin uztartu behar izan dute, alegia, bakoitza zeri buruzkoa den edo zertaz aritu diren hizketan jakin behar izan dute; bigarren ariketan, berriz, horko esaldiak zein hiztunek esan dituen edo zein berritan aipatu diren aukeratu behar izan dute. Ariketa bakoitzerako, behin entzun dugu entzungai bakoitza; azken finean, entzungai berak direnez, bi ariketak egitean, azkenerako, albiste bakoitza bi aldiz entzuten da. Nahi izatera, zuzendu ostean, berriro entzun daitezke. Zuzentzeko, berrien transkribaketak arbelean ipini dizkiet, erantzun zuzenak arrazoitzeko.

“Zaharrak berri”. Norbaitek “zer berri?” galdetzen dizunean, “zaharrak berri” erantzun diezaiokezu, ez dagoela berririk, ezer ez dela aldatu adierazteko. Gaztelaniazko “sin novedad” euskaraz modu txukunean adierazteko modua

- Kausazko perpausak lantzeko 3. eta 4. ariketa osagarriak zuzendu ditugu, astiro, beharrezko azalpenak emanez. Bi ariketaok –(e)NEZ (GERO) kausazkoa lantzeko dira.  

·         1. OHARRA: Gogoan izan, -(e)LAKO baino ahulagoa dela eta, beraz, ez dugula erabiliko “Zergatik?” galderari erantzuteko, kausazko azalpen bat emateko baizik; beraz, normalean ez da aditzaren aurrean joango, ez delako galdegaia edo esaldiko osagairik markatuena izaten (“Lanik ez zuenez (gero), guri laguntzeko esan genion” eta ez “Lanik ez zuenez (gero) esan genion guri laguntzeko”).

·         2. OHARRA: 4. ariketa, espresuki (= berariaz = beren beregi) prestatua dago, gaztelaniatiko kalkoa saihets dezaten. Izan ere, oso ohiko akatsa, oso zabaldua dagoena, da gaztelaniaz erabiltzen duten “como...” kausazkoa euskaraz “nola...” itzultzea. Ba, ez!! Euskaraz,  -(e)NEZ erabiliz itzuliko dugu:

(“como estoy cansado...” = “ya que estoy cansado”...) > “nekatuta nagoENEZ,...” (“nola nekatuta nago...”).

Benetan diotsuet (=esaten dizuet), erdarakada itsusi eta trakets hau oso zabaldua dagoela; klasean ere, mintzatzen ari direnean, bati baino gehiagori entzuten diot “nola...” trakets hori. Hona beste bi adibide:

“nola nekatuta nago, eseri egingo naiz” > “Nekatuta nagoENEZ, eseri egingo naiz”; “nola berandu da, ohera noa” > “Berandu dENEZ, ohera noa”; “nola ez du gainditu, kurtsoa errepikatuko du” > “Gainditu ez duENEZ, kurtsoa errepikatuko du”.

·      3. OHARRA: Ikasle batek baino gehiagok gaztelaniaz erabiltzen den “como”rekin zalantzak izaten dituzte, ez dakitelako euskaraz moduzkoa ala kausazkoa egin. Gaztelaniaz bi “como” desberdin daudela gogorarazi diet: bata, moduzkoa eta bestea, kausazkoa.

o   moduzkoa (“como he leído, el vírus se ira extendiendo”). Kasu honetan, euskaraz –(e)NEZ edo –(e)N BEZALA moduzkoa erabiliko dugu: Irakurri dudaN BEZALA, birusa hedatuz joango da = irakurri dudaNEZ, birusa hedatuz joango da.

o   kausazkoa (“como no lo entendo (=ya que no lo entendo), se lo voy a preguntar al profesor”).  Euskaraz, -(e)NEZ edo –(e)NEZ GERO kausazkoa erabiliko dugu: Ulertzen ez dudaNEZ (GERO), irakasleari galdetuko diot (=ulertzen ez dudalako, ez baitut ulertzen, ez dut ulertzen eta).

- Genero berdintasunaren eta genero indarkeriaren gaiari helduta, Emakume bati sexu erasoa egitea egotzita, hiru gazte atxilotu dituzte izeneko ulermen-jarduera, esaldiak testuan txertatzekoa, zuzendu dugu, astiro, oharrak eginez. Ohar horien kopia bana eman diet eta zuzenketa egin ahala, azaldu egin dizkiet.

- Ikasleen idazlanetan sarritan topatu dudan akats baten berri eman diet: BESTEA (= BESTEAK, pluralean) eta BESTE BAT (=BESTE BATZUK, pluralean) arteko nahasketa; izan ere, oso ohikoa da mugagabea (BESTE BAT) erabili beharko luketen kasuetan ikasleek mugatua (BESTEA) erabiltzea. Azalpena argitzeko, txostentxo bat prestatu diet, non bien deklinabide taula, biak bereizteko zenbait adibide eta ikasleek urteotako idazlanetan egindako esaldi okerrak – neuk zuzenduak – ageri diren. Klasean taula eta neuk prestatutako adibideak irakurri eta azaldu dizkiet eta ikasleen esaldiak eurek etxean irakur ditzatela esan diet.

o   Batak (=batek) ez dauka gogorik, eta besteak bai (bi direla esan nahi du).

o   Bata(=bat)  ona da, baina bestea, txarra (bi direla esan nahi du).

o   Batari (=bati) gustatu zaio; besteari, ez (bi direla esan nahi du).

o   Batarekin (=batekin) oso gustura dago; bestearekin, ez (bi direla esan nahi du).

o   Nire familia medikua bajan dagoela eta, beste mediku batekin eman didate hitzordua (bi mediku baino gehiago daude anbulatorioan).

o   Kantariak kontzertua amaitu zuenean, bertaratutako zaleek “Beste bat!!” oihukatzen zioten (“bestea” jarriko bagenu, abeslari horrek bi abesti bakarrik dituela esan nahiko genuke edo abesti konkretu bat eskatzen ari direla).

- Goizeko taldea: Baldintza irrealaren edo lehenaldikoaren azalpen teorikoa egin nien aurreko egunean:

o   Lehenik, iraganeko baldintza edo irrealaren esanahiaz eta adieraz ohartarazi nituen (bere garaian gertatu ez zenez, orain ez dago gertatzeko inolako aukerarik edo posibilitaterik. Horregatik deritzo “irreala”).

o Ondoren, zertarako erabiltzen den azaldu nien (askotan, besteen hutsegiteak kritikatzeko edota nork bere damua adierazteko).

o   Jarraian, osaerari erreparatu genion.

o   Gaur, arreta berezia merezi ipini diegu IZAN laguntzaileaz osatutako aditz konposatuei, hau da, behar izan, nahi izan, ahal izan, ezin izan, merezi izan, balio izan, bizi izan, axola izan… eta kideko aditz esapideei, hauek derrigorrezkoa baitute “izan” hartzea baldintza irrealean. Aditz arruntek, berriz, aukerakoa dute “izan” (etorri_ banintz = etorri izan banintz) hartu ala ez baldintza irrealean.

·         Hipotetikoa. Aditz normala: EtorriKO balitz, hemen eseriKO litzateke

·         Hipotetikoa (nahi izan, behar izan, ahal izan, ezin izan, balio izan, falta izan, …): Hiru aukera:

A)                Etorri NAHIKO BALU, beharKO BAZENU…

B)                Etorri NAHI IZANGO BALU, behar IZANGO BAZENU…

C)                Etorri NAHI­_ BALU…, BEHAR_ BAZENU…

·      Irreala. Aditz normala: Etorri_ (izan) balitz, hemen eseriKO zen. Aukerakoa dute “izan”.

·      Irreala (nahi izan, behar izan, ahal izan, ezin izan, balio izan, falta izan…): Derrigorrez hartu behar dute “izan”: Nahi IZAN BALU, behar IZAN BAZENU… 

- Arratsaldeko taldean: AHOZKO BITARTEKOTZA: Diskriminazioa edo bazterkeria arrazoi askorengatik izan daiteke: emakume izateagatik, beste kultura nahiz erlijio batekoa izateagatik… Horregatik da oinarrizkoa eta ezinbestekoa diskriminazio oro errotik (=sustraitik) saihestea eta gure gizarteko aniztasuna onartzea nahiz errespetatzea. Hauxe da, hain zuzen ere, Irungo HEOko Hezkuntza Proiektuaren helburuetako bat: gure eskolako aniztasunak aintzat hartzea eta hauen trataera lantzea. Aniztasun hori lau motatakoa izan daiteke: genero aniztasuna, kultur aniztasuna, aniztasun sozio-ekonomikoa eta gaitasun pertsonalen aniztasuna.

Zure semeak / alabak gure Hizkuntza Eskolan ikasten du eta aniztasunaren gaia interesgarria iruditzen zaio eskolarako lan bat egiteko. Horretarako, grafiko batzuk bildu ditu han-hemen, baina lanak ditu grafiko horiek ulertzeko (=kosta egiten zaio ulertzea). Lagun iezaiozu.

Gaurkoan, 3., 4. eta 5. grafikoak egin dituzte.

- Goizeko taldea: AHOZKO ADIERAZPENA: Emakumeak…gizonen pare…ala menpe?  Gaurkoan, denon artean jardun dugu, ikasle gutxi baitzeuden. Mintza-fitxako 6.,7. eta 8. puntuak izan ditugu mintzagai, genero indarkeriarekin eta tratu txarrekin lotura zuzena dutenak.

- ETXERAKO LANAK:

§  Parekotasun (=parekidetasun) legea izeneko entzumen-jarduera (entzungaia blogean).

§  BESTEA vs. BESTE BAT. Emandako adibideak irakurri eta bien arteko aldea eurengana dezatela.

§  Iraganeko baldintza edo irreala lantzeko 1. eta 2. ariketak zuzentzeko ebazpen orria banatu diet.

§  Iraganeko baldintza edo irreala lantzeko gainerako ariketak (3,4,5,6) egin eta zuzen ditzatela. OHARRA: bada azaldu ez dudan gauzatxo bat. Ea ikasleak ohartzen diren.

§  Fashion izan nahi, kosta ahala kosta izeneko ulermen-jarduera.