B2.2 maila. ARRATSALDEKO TALDEAren 18. eskola eta GOIZEKO TALDEAren 17.a. Azaroak 28 eta 29

 

Arratsaldeko taldearen  18. eskola eta goizekoaren 17.a: azaroaren 28 eta 29koa

-      Bi taldeetan: ENTZUNAREN ULERMENA: Asun Garikano: “Kalifornia Euskal Herriko beste probintzia bat” (x1). Identitate pertsonalaren gai honetan, besteak beste, Euskal Herritik kanpo bizi diren euskaldunak – diaspora –  (Argentinan, Venezuelan, Boisen) ditugu aztergai. Joan den astean zuzendu genuen jardueran ezagutu genituen garai batean Kaliforniara esploratzaile eta konkistatzaile (bezala) joandako zenbait euskaldun (Vizcaino, De Anza…). Euren bizipenak bildu ditu Asun Garikanok Kaliforniakoak izeneko liburuan. Hasteko, itemak irakurri ditugu eta, irakurri ahala, beharrezko azalpenak eman dizkiet (eurei kopia bana  eman diet):

o   NOREN + ESANETAN = NOREN + HITZETAN = NORK + DIOENEZ = NORK + ESATEN DUENEZ  (* Noren arabera)

Urkullu lehendakariAREN ESANETAN, birusari aurre egiteko beharrezkoa  da neurri zorrotzak hartzea.

 = Urkullu lehendakariAREN HITZETAN, hartu diren neurriei esker lortu da intzidentzia-maila jaistea.

= Urkullu lehendakariAK (nork) DIOENEZ, kutsatuen kopuruak behera egingo du aurrerantzean (=hemendik aurrera).

(*Urkulluren arabera,…)

AdituEN ESANETAN, azukrea oso kaltegarria da osasunerako.

= AdituEN HITZETAN, koronabirusaren aurkako txertoaren 3. dosia hartu beharko da luze baino lehen.

= AdituEK (nork) DIOTENEZ, pandemia hau luzaroan jasan beharko dugu oraindik.

(*Adituen arabera,…)

→ Erabili NOREN + ARABERA beste kasu batzuetarako: datuEN ARABERA, estatistikEN ARABERA, eguraldiAREN ARABERA, inkestAREN ARABERA, egoerAREN ARABERA… Baina ez pertsona baten hitzak testura ekartzeko.

o   PARTIZIPIOA + BERRI(A)

Orain dela gutxi gertatua dela adierazten du. Adib.: Duela gutxi argitaratu da = Argitaratu + BERRIA da. Adib. gehiago: Ezkonberria, jaioberria,… Denda hori zabaldu berria da; jertse hau estreinatu berria da; nire autoa erosi berria da; bidaiatik iritsi berria naiz; irakurri berri dut liburu hori; egin berri dut zuk agindutakoa, ekarri berri dute zuk Amazonen erositako erlojua…

→ Egitura hau  ere erabil liteke, nahiz eta askoz gutxiago erabiltzen den: Denda hori ez da zabaldu zaharra; nire autoa ez da erosi zaharra; ez naiz iritsi zaharra, liburu hori ez dut irakurri zaharra…

o   BAINO EZ = BAIZIK EZ = BESTERIK EZ = BAKARRIK

Hamaika ikasle BAKARRIK etorri dira

Hamaika ikasle BAINO EZ dira etorri

Hamaika ikasle BAIZIK EZ dira etorri

Hamaika ikasle BESTERIK EZ da etorri (sing.)

Gaur Dabidek bi ariketa BAKARRIK bidali dizkigu etxerako.

Gaur Dabidek bi ariketa BAINO EZ dizkigu bidali etxerako.

Gaur Dabidek bi ariketa BAIZIK EZ dizkigu bidali etxerako.

Gaur Dabidek bi ariketa BESTERIK EZ digu (sing.) bidali etxerako.

o          Berebiziko garrantzia = izugarrizko garrantzia

Estreinakoz = lehenengo aldiz

Nondik norakoak: hitz honek, testuinguruaren arabera, esanahi bat edo beste har dezake: Proiektuaren nondik norakoak azaldu zizkigun (=proiektuaren ezaugarriak). Marko Poloren nondik norakoak izan genituen entzungai (=Marko Poloren ibiliak, Marko Polo nondik nora ibili zen). Zure kezken nondik norakoak ezagutu nahiko nituzke (=zure kezken arrazoiak).

o   ZENA (zenak, zenari, zenarekin…). Hildako defuntuekin erabiltzen da. Berez, erlatibozko bat da eta deklinatu egiten da. Gure amona zena maitagarria zen. Lady Di zena oso emakume dotorea izan zen. Gure aitona zenak (nork) askotan esaten zuen hori.

Gure osaba zenari (nori) asko gustatzen zitzaion niri adarra jotzea.

Gure aitona zenarekin (norekin) askotan joaten nintzen perretxikotara.

o   Urteen joan-etorrian. Denboraren bilakaera adierazten du.  

Nik urteen joan-etorrian, gero eta zimur gehiago dauzkat

= Urteak igaro AHALA, gero eta zimur gehiago dauzkat

= Urteak igarotzen dirEN HEINEAN, gero eta zimur gehiago dauzkat. (urteak pasata gero zimur gehiago dauzkat).

-      Ondoren, behin entzun dugu – joan den astean entzun genuen behin – eta  zuzendu egin dugu, arbelean erantzun zuzenak behar bezala arrazoituz eta erantzun okerrak baztertuz. Berriro entzun nahi izanez gero, blogean izango dute audioa entzungai.

-      Bi taldeetan: Bidaiatzeko zenbait aholku edo gomendio. Ulermen-jarduera honetan, hitz bankuko hitzak txertatu behar zituzten hutsuneetan eta, halaber, mugagabearen erabilera errepasatzeko testa egin. Zuzendu egin dugu, beharrezko argibideak emanez eta testuarekin batera dituzten oin-oharrak azalduz.

-  Bi taldeetan: Zuzendu berri dugun jardueran agertu diren mugagabeek emandako aitzakia baliatuz, mugagabearen erabilera txosteneko 3. eta 6. puntua azaldu dizkiet:

 

3. ZER, ZEIN  eta ZENBAT GALDETZAILEEKIN agertzen diren hitzak (galderetan eta zehar-galderetan).

-          Zer ordu__ da?  (zer orduA da?)

-          Zein etxeTAN bizi zarete? (zein etxeAN, zein etxeETAN)

-          Zenbat zuhaitz__ kimatu dituzu? (zenbat zuhaitzA, zenbat zuhaitzAK)

-          Zein bizilagunI tokatu zaio loteria? (zein bizilagunARI, zein bizilagunEI)

-          Zenbat laguneKIN izan zarete oporretan? (zenbat lagunAREKIN, zenbat lagunEKIN)

-          Zein kaleTAN (zein auzoTAN) bizi zara? (zein kaleAN, zein kaleETAN, zein auzoAN, zein auzoETAN) > Erantzuna singularrean izango da, zehatza edo konkretua delako: Puiana auzoAN (sing.) bizi naiz; Nafarroa kaleAN (sing.) bizi naiz. Zein unibertsitateTAN (mugagabea) ikasi duzu? Deustuko unibertsitateAN (sing.) ikasi dut.

 OHARRAK:

1. Hitzak  amaierako –a bokala berea edo propioa duenean, mugagabean ez du galtzen: zein dendaTAN, zenbat seme-alaba, zein fabrikaTAKO, zer gauza, zein eskolatara...

2. ZER eta ZEIN harridura perpausetan daudenean, ez da mugagabea erabiltzen: zer politA den!!, zein ederrAK diren!! Zer jatorrA zaren!!

6. ZENBATZAILE ZEHAZTUGABEEKIN (ZENBAIT, ASKO, GUTXI, HORRENBESTE, HAINBESTE, HAINBAT, UGARI, GEHIAGO, GUTXIAGO, NAHIKOA, PILO BAT, MAKINA BAT, ANITZ, FRANKO, DEZENTE, HAMAIKA...)

-          Herritar_ askoK zekien = zekiten alkatea ustelkeriagatik espetxeratu zutela.

-          Hainbat arazo__ izan genuen= genituen bidaia hartan.

-          Herri honetan jende__ gutxi bizi da, herritarrek inguruko hirietara jo baitute bizimodua ateratzeko.

-          Nahikoa ardo__ edan duzu jada; utz iezaiozu edateari, mozkortu ez zaitezen.

-          Zertarako duzu horrenbeste diru__?

-          Aurtengo uzta-bilketan sagar__ ugari bildu dute = dituzte eta gustura agertu dira sagardogileak.

-          Zenbait lagunI aitortu diot = diet egindakoa.

-          Lan__ gehiago egin behar zenuke, zorria baino alferragoa zara.

-          Herritar__ anitz = Anitz herritar__ bildu zen herriko plazan.

-          Istilu _franko gertatzen da = dira Israelen egunero.

-          Abokatu horrek diru__ dezente irabazten omen du irabazten duen epaiketa bakoitzeko.

-          Makina bat istiluTAN sartuta dabil zuen semea!

-          Hainbat herritarrI  bidegabea iruditzen zaio = zaie auzoan aparkatzeagatik ordaindu behar izatea.

OHARRA: Hauetako gehienek – izena zenbakarria baldin bada – aditzean singularra eta plurala onartzen dituzte.

-           Arratsaldeko taldean: AHOZKO JARDUERA: MINTZA KATEATUA.

“Igande goizean zuk (nork) gu (nor) Urbasan ikusi GINTUZUN, perretxikotan genbiltzala(rik)”.

Ikasle bakoitzak ondoko ikaskideari konbinazio bat eskatu dio esaldi bera probextuz; batzuetan, NORK edo ZERK aldatuta; beste batzuetan, subjektuari eutsi eta NOR edo ZER aldatuta, eta, besteetan, biak (subjektua eta objektua) aldatuta. Horrela, iraganeko NOR-NORK adizkiak landu ditugu ahoz gurpilean.

Jarraian, beste saio bat egin dugu, NOR edo ZER 3. pertsona (hura / haiek) duten adizkiekin.

-  Bi taldeetan: AHOZKO ADIERAZPENA: BITARTEKOTZA: “Sexuaren araberako erosketa joerak edo ohiturak” eta “Genero indarkeria edo indarkeria matxista”. Ikasleak binaka jarrita, bakoitzari bitartekotza-fitxa bana eman diot. Fitxa hauen gaiak, berariaz aukeratu ditut; izan ere, joan den ostiralean, Azaroak 25, batetik, Emakumeen Kontrako Indarkeriaren Aurkako Nazioarteko Eguna izan zen eta, bestetik, Black Friday eguna, erosketak egitera bultzatzen gaituena. Horren harira, batetik, Ciudad de Juarezeko errealitate gordina ezagutu genuen, non emakume asko hiltzen edota bortxatzen baitituzte, eta bestetik, erosketen zurrunbilora garamatzaten egun seinalatuen gainean hitz egiten jardun  genuen. Beraz, egoki iritzi diot bi gai hauek hautatzeari gaurko bitartekotza egiteko.

     Ikasleei denbora-tarte bat utzi diet, euren jarduna presta zezaten eta, ondoren, ahoz azaldu diote elkarre euren infografian edo grafikoetan duten informaziorik esanguratsuena.

-          ETXERAKO LANAK:

-       Bi taldeetan: Gaur zenbait aholku edo gomendio ezagutu ditugu, gure bidaietan ezustekorik edo ustekaberik izan ez dezagun. Nolanahi ere, aholku horiek gorabehera, litekeena da nolabaiteko arazoren bat sortzea bidaian zehar.  Horrelakoetan, ohikoa izaten da erreklamazioa jartzea, baina jakina, hori behar bezala egiten jakin behar da. Horren harira, Erreklamatzen ere jakin egin behar da izeneko jarduera bikoitza egin dezatela esan diet: batetik, lexikoa lantzeko egokia deritzot, hitz-bankuko hitzak testuan txertatu behar baitituzte eta, bestetik, gramatika lantzeko aproposa da, parentesi arteko hiru aukeren artean zuzena hautatu behar baitute.

-        Bi taldeetan: Autokarabanaz bidaiatzea modan jarri da. Barraskiloen modura deritzon jarduran, batetik ENTZUMEN ARIKETA bat egin behar dute. Itemak arretaz irakurri (parentesi arteko sinonimoak eta oin-oharretako azalpenak barne) eta entzungaia birritan entzun. Bestetik, idatzizko elkarrizketan ideien arteko kohesio edo lotura adierazteko lokailu egokia hautatu behar dute, emandako hiru aukeretan zuzena dena, alegia.

-          JARRAITU EGITEN:

-          Bi taldeetan: Joan den astean, erlatibozkoetako ondoko edo erreferentearen kasu-marka egokia ipintzen ikasteko berariaz (=espreski) prestatutako indartze-ariketa, hau da, erlatibozko deklinatuak lantzekoa, eman nien, erlatibozkoa deklinatzeko arazoak dituztenentzat oso egokia. Beltzez dagoen aditz nagusiari erreparatuta, kasu egokia hautatu behar dute ikasleek. Erantzunak ere banatu nizkien, egin ostean eurek zuzentzeko. Ariketa hau egitea zein garrantzitsua den gogorarazi diet eta oraindik egin ez duenak egin dezala aholkatu diet.  Ederki asperrarazi …nautenei / nautenak (nor plurala) / nautenek …nire lagunak dira.

-  Bi taldeetan: Jarrai dezatela Iraganeko NOR-NORK adizkiak lantzeko ariketak, Bakarka liburukoak (194, 195, 170, 171. orrialde osagarriak), egiten(erantzunak ere banatu nizkien).

-   Bi taldeetan: Gogorarazi diet tratu txarrei buruzko cloze-testa (Eguneroko albisteak, Maite Asensio) egina ez badute, egitea komeni zaiela eta nire erantzun orriekin (azalpenekin datoz) zuzentzea.