17. eskola: 2024ko azaroaren 28koa
- ELKAR izenordea. Iñigo Mendiaurre arraunlariari
egindako elkarrizketa zuzendu dugu, astiro, beharrezko azalpenak emanez.
Oharrak:
Nik Begoña_ (nor) jo DUT.
Begoñak ni_ (nor) jo NAU.
Begoñak eta biok ELKAR_ (nor) jo DUGU.
Nik Mirenekin
(norekin) jo nuen (=joan nintzen) kafetegira.
Mirenek nirekin (norekin) jo zuen (=joan zen) kafetegira.
Miren eta biok ELKARREKIN (norekin) jo genuen (=joan ginen) kafetegira.
Nik Miren_ (nor)
besarkatu (agurtu, musukatu) NUEN.
Mirenek ni_ (nor)
besarkatu (agurtu, musukatu) NINDUEN.
_______________________________________________________
Mirenek eta biok ELKAR_ (nor) besarkatu (agurtu, musukatu) GENUEN.
Baina…
Nik MirenI
(nori) besarkada bat eman NION (agur egin NION, musu eman NION).
Mirenek niRI
(nori) besarkada bat eman ZIDAN (agur esan ZIDAN, musu eman ZIDAN).
______________________________________________________
Mirenek eta biok ELKARRI (nori) besarkada bat eman GENION (agur egin GENION, musu eman GENION).
Mirenek niri (NORI) deitu zidan.
______________________________________________________
Guk ELKARRI (NORI) deitu GENION (nor-nori-nork “faltsua”, Hegoaldeko tradizioa).
Edo…
Nik
Miren_ (NOR) deitu nuen.
Mirenek ni_ (NOR) deitu
ninduen.
______________________________________________________
Guk ELKAR_ (NOR) deitu
GENUEN (nor-nork, Iparraldeko tradizioa).
OHARRA: Norbaitek berriro egin nahi izanez gero, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean. Ariketan esaldi gehiago txertatu ditut. Egiteko aholkatzen dizuet.
- AHOZKO JARDUERA: Adizkien katea (II). Honako esaldi hau ipini diet arbelean:
Ikasleek (nork) niri (nori) kargu hartu ZIDATEN, klasetik berandu irteteagatik.
Gaurkoan neuk eskatu diot ikasle bakoitzari konbinazio bat. Esaldi bera probestuz, iraganeko NOR-NORI-NORK adizkiak landu ditugu ahoz gurpilean. Askotan, esaldi beraren aldaera bat baino gehiago egin ditugu, ikasleak adizkien erabileran treba daitezen.
- Joan den
eguneko azalpenaren ostean, lokailuekin esaldiak osatzeko ariketa bat bidali
nien etxerako, ideien arteko erlazioa kontuan izanik ideia horiek lokailu
egokiarekin uztar zitzaten. Ebazpen-orria ere atxiki nien. Zalantzarik baduten
galdetu eta balizko zalantzak argitu ditugu.
OHARRA: Norbaitek nahiago badu edo berriro egin nahi badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.
- Bidaiatzeko zenbait aholku edo gomendio. Ulermen-jarduera honetan, hitz bankuko hitzak txertatu behar zituzten hutsuneetan eta, halaber, mugagabearen erabilera errepasatzeko testa egin. Zuzendu egin dugu, beharrezko argibideak emanez eta testuarekin batera dituzten oin-oharrak azalduz.
- Zuzendu berri dugun jardueran agertu diren mugagabeek emandako aitzakia baliatuz, mugagabearen erabilera txosteneko 3. eta 6. puntua azaldu dizkiet:
3. ZER, ZEIN eta ZENBAT GALDETZAILEEKIN agertzen diren hitzak (galderetan eta
zehar-galderetan) mugagabean deklinatu behar dira:
-
Zer ordu__ da?
(zer orduA da?)
-
Zein etxeTAN bizi zarete? (zein etxeAN,
zein etxeETAN)
-
Zenbat zuhaitz__ kimatu dituzu? (zenbat zuhaitzA,
zenbat zuhaitzAK)
-
Zein bizilagunI tokatu zaio loteria? (zein
bizilagunARI, zein bizilagunEI)
-
Zenbat laguneKIN izan zarete oporretan? (zenbat
lagunAREKIN, zenbat lagunEKIN)
-
Zein kaleTAN (zein auzoTAN) bizi zara? (zein
kaleAN, zein kaleETAN, zein auzoAN, zein auzoETAN) > Erantzuna
singularrean izango da, zehatza edo konkretua delako: Puiana auzoAN (sing.)
bizi naiz; Nafarroa kaleAN (sing.) bizi naiz. Zein unibertsitateTAN (mugagabea)
ikasi duzu? Deustuko unibertsitateAN (sing.) ikasi dut.
OHARRAK:
1. Hitzak
amaierako –a bokala berea edo propioa duenean, mugagabean ez du galtzen: zein dendaTAN, zenbat
seme-alaba, zein fabrikaTAKO, zer gauza,
zein eskolatara...
2. ZER eta ZEIN harridura perpausetan daudenean, ez da mugagabea erabiltzen: zer politA den!!, zein ederrAK diren!! Zer jatorrA zaren!!
6. ZENBATZAILE ZEHAZTUGABEEKIN (ZENBAIT,
ASKO, GUTXI, HORRENBESTE, HAINBESTE, HAINBAT, UGARI, GEHIAGO, GUTXIAGO,
NAHIKOA, PILO BAT, MAKINA BAT, ANITZ, FRANKO, DEZENTE, HAMAIKA...) doazen
izenak edota zenbatzaile horiek eurak mugagabean
deklinatu behar dira:
-
Herritar_ askoK zekien = zekiten alkatea ustelkeriagatik espetxeratu zutela.
-
Hainbat arazo__ izan genuen= genituen bidaia
hartan.
-
Herri
honetan jende__ gutxi bizi da, herritarrek inguruko hirietara jo
baitute bizimodua ateratzeko.
-
Nahikoa ardo__ edan duzu jada; utz iezaiozu
edateari, mozkortu ez zaitezen.
-
Zertarako
duzu horrenbeste diru__?
-
Aurtengo
uzta-bilketan sagar__ ugari bildu dute = dituzte eta gustura agertu dira
sagardogileak.
-
Zenbait lagunI aitortu diot = diet egindakoa.
-
Lan__ gehiago egin behar zenuke, zorria
baino alferragoa zara.
-
Herritar__ anitz = Anitz herritar__ bildu zen herriko
plazan.
-
Istilu _franko gertatzen da = dira Israelen
egunero.
-
Abokatu
horrek diru__ dezente irabazten omen du irabazten duen epaiketa
bakoitzeko.
-
Makina bat istiluTAN sartuta dabil zuen semea!
- Hainbat herritarrI bidegabea iruditzen zaio = zaie auzoan aparkatzeagatik ordaindu behar izatea.
OHARRA: Hauetako gehienek – izena zenbakarria baldin bada – aditzean singularra eta plurala onartzen dituzte.
- AHOZKO ADIERAZPENA: Turista mota (III.saioa) (30´): Gaurkoan, 4. eta 5. puntua izan dituzte mintzagai.
Zuk trukatuko al zenuke zeure etxea ezezagun
batzuekin? Zergatik? Eta partekatuko al zenuke autoa ezezagun batekin /
batzuekin bidaia bera egiteko? Zeure burua fidakaitzat (fidakaitza =
mesfidatia) daukazu? Ala fidakorra zarela uste duzu?
Zer deritzozu couchsurfing-ari[1]? Zuk partekatuko zenuke etxea bidaiari ezezagunekin? Hartuko al zenituzke zure etxean?
- Etxerako lanak:
1. Ikasleen
ekoizpen idatzian nahiz ahozkoan, gramatika zuzentasuna, aberastasuna eta
ideien arteko koherentzia bezain garrantzitsua da ideia horiek (esaldi nahiz
paragrafoak) behar bezala uztartzea (=lotzea), horretarako testu antolatzaileak
(lokailuak,…) erabiliz, “klipak” balira bezala. Funtsezkoa da
ikasleak ideia, esaldi nahiz paragrafoen arteko kohesio edo loturaz
ohartaraztea. Lokailurik erabilienen teoria azaldu nien joan den egunean.
Orain, lumi bidez sortutako ariketa bat bidali diet etxerako. Bertan, 30
lokailu dauzkate eta esanahiaren arabera, sailkatu egin behar dituzte.
OHARRA: Norbaitek nahiago badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.
2. Azaroaren
25a, Emakumeen Kontrako Indarkeriaren
Aurkako Nazioarteko Eguna, dela-eta, horrekin lotura estua duen jarduera, Ciudad de Juarezen emakumeak hiltzen deritzona,
genero indarkeriaren gaia eta testu antolatzaileen (lokailuen) erabilera
uztartzen dituena.
3. Azaroaren 25a, Emakumeen
Kontrako Indarkeriaren Aurkako Nazioarteko Eguna, dela-eta, Andoaingo
Udalaren adierazpen instituzionala, gaiarekin lotutako lexikoa ikasteko egokia
(hitz bankua).
4. NOIZNAHI
EGITEKOA: Azaroaren 25a, Emakumeen Kontrako Indarkeriaren Aurkako Nazioarteko Eguna, dela-eta,
horrekin lotura estua duen jarduera, tratu
txarrei buruzko cloze-testa (Eguneroko
albisteak, Maite Asensio) (ebazpena
ere banatu diet erantzunekin eta beharrezko azalpenekin).
- Gure biltegia:
5. EGINA EZ BADUZUE, EGIZUE: Joan den egunean zuzendutako “Erlatibozkoak perpausak lantzen III” ariketa ikasle batzuei asko kosta zitzaienez, horren pareko beste ariketa bat bidali nizuen: “Erlatibozko perpausak lantzen IV” (ebazpen orria ere banatu dizuet).
6. EGINA EZ BADUZUE, EGIZUE: ELKAR izenordea lantzeko ariketak II (hutsuneak betetzeko ariketa). GELAN ZUZENDUKO DUGU.
7. JARRAITU EGITEN: Iraganeko nor-nori-nork lantzeko berariazko ariketa analitikoak, Bakarka liburukoak (erantzun-orriak ere banatu nizkizuen). Zeuen nahieran administra itzazue, baina egin itzazue. OHARRA: ariketa hauek ez dira blogean eskuragarri egongo.
8. NOIZNAHI
EGITEKOA: Erlatibozko perpausari edota honek daraman
ondoko izenari kasu-marka egokia ipintzen trebatzeko berariaz (=espreski)
prestatutako indartze-ariketa, hau da, erlatibozko deklinatuak
lantzekoa, erlatibozkoa deklinatzeko arazoak dituztenentzat oso egokia.
Errepara diezaiotela beltzez dagoen aditz nagusiari kasu egokia hautatzeko.
Erantzunak ere banatu dizkiet, egin ostean eurek zuzentzeko.
Ederki asperrarazi …nautenei / nautenak (nor plurala) / nautenek …nire lagunak dira.
9. EKARRI: Hurrengo klasean hizpide izango dugun gaiarekin –
umerik gabeko hotelak – zerikusia duen bideo pasartea ikusi behar duzue eta 1.
ariketa egin. IKUS-ENTZUNA:
Umerik gabeko hotelak.
Egun, gero eta gehiago dira haurrik onartzen ez duten hotelak, turista
batzuen lasaitasuna bermatzeko aitzakiarekin, baina gaia aski eztabaidagarria
da; izan ere, batzuen ustetan, neurri diskriminatzailea edo
baztertzailea da hori. Birritan ikus ezazue bideoa eta, ikusi ahala, zortzi
esaldiak ordenatu. Ondoren, 2. jarduera egin: IDATZIAREN
ULERMENA: Umerik gabeko
hotelak. Artikulu osoa irakurri eta hamabi esaldi osatu,
esaldien lehen zatia eta bigarrena uztartuz (=lotuz). Bi ariketak gelan
zuzenduko ditugu.
[1] Zer DERITZOZU
couchsurfing-ARI = Zer IRIZTEN DIOZU couchsurfing-ARI = Zer IRUDITZEN ZAIZU
couchsufing-A
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina