36. eskola: 2025eko otsailaren 18koa
- Joan den ostiralean, otsailak 14, San Valentin
eguna izan zela-eta, horren harira, Otsailak
14, San Valentin eguna, cloze-testa zuzendu dugu, astiro, beharrezko
azalpenak emanez.
OHARRA: Norbaitek berriro egin nahi badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.
Zenbait ohar egin dizkiet, besteak beste, honakook:
a. idatziRIKO lerroak = idatziTAKO lerroak
(erlatibozkoak, -KO hori behar dute, klip baten modura, ondoren datorkien
izenari itsasteko).
b. Minez
edo pozez idatziak
izan dira (honek ere, aurreko erlatiboak bezala, ekintza amaitua dagoela
adierazten du, baina ondoan ez darama izenik).
c. HELDU + nori (nor-nori-nork faltsua); Ezin ditut kaxa hauek guztiak eraman; helduiozu, mesedez, kaxa honi.
d.
Tradizioa ez da gaur goizekoa; AITZITIK, aspaldikoa da.
e. Lanpostu
bat eskaini didate enpresa horretan, baina nik UKO EGIN diot = muzin
egin diot lanpostu horriiiiii (uko egitea =
muzin egitea: ezetz esatea, ez onartzea).
f. Nekez = kostata
g. Aitzina: aurrea (Iparraldean) > denborazkoak egin litezke:
partizipioa + aitzin:
Hil aitzin = hil aurretik =hil baino
lehen
h. Gibela: atzea
(Iparraldean)
i. Hiltzean:
hiltzen ari zen momentuan
j. Hildakoan:
hil ondoren , hil eta gero
HILTZERAKOAN:
juxtu hil baino lehen. Hiltzerakoan, senide guztiak bere inguruan bil zitezen nahi izan zuen.
HILTZEAN:
juxtu momentu horretan
HILDAKOAN:
hil eta gero, hil ondoren. Hildakoan, herriko hilerrian
ehortzi (=lurperatu) zuten.
k. -MEN: atzizki honek gaitasuna
edo ahalmena adieraz dezake: ikusmena, entzumena, ukimena, usaimena, ulermena, dastamena, irudimena (irudiak sortzeko ahalmena edo
gaitasuna), sormena (sortzeko
ahalmena edo gaitasuna), nahimena
(zerbait nahi izateko ahalmena, borondatea)…
l.
GEROZTIK =
ORDUTIK = ORDUDANIK = HARREZKERO. Gotzain hau hil zutenETIK (noiztik)…
m.
AURRERANTZEAN: HEMENDIK AURRERA (handik aurrera).
- Zuzendu dugun jardueran agertu zaigu AITZITIK aurkaritza lokailua, arreta berezia merezi duena, aurkaritza adierazten duen arren, ez baita beste aurkaritza lokailuak (berriz, ostera, aldiz, ordea, dena den, hala ere…) bezalakoa. Lokailu honen azalpena eta adibideak biltzen dituen taula banatu eta azaldu nien bere garaian. Gaur, gogorarazteko, berriro eman diet eta, labur bada ere, berriro azaldu diet eta ikasle batek idazlanean idatzitako adibidea erakutsi diet.
- Berdintasunezko konparazioa lantzeko indartze-ariketatik (Gramatika eta ariketak II liburuko 187. orrialdeko 4. ariketan oinarritua) 5-10 esaldiak egin behar zituzten. Zuzendu egin ditugu:
i.
Euskal hiriburuetan (A) Extremaduran (B) BAINO
garestiAGO daude etxebizitzak;
beraz,
(etxebizitzak)
Extremaduran (B) (etxebizitzak) EZ daude euskal hiriburuetan (A) BEZAIN garesti (etxebizitzak).
(etxebizitzak) Extremaduran (B) (etxebizitzak) euskal hiriburuetan (A) BAINO merkeAGO daude (etxebizitzak).
ii.
Gaur (A) bart (gauean) (B) BAINO goizAGO oheratuko
naiz, leher eginda nago eta.
Beraz, gaur (A) EZ naiz (oheratuko) bart (gauean) (B) BEZAIN berandu (oheratuko)[1].
iii.
Gure aitak (A) 65 urte ditu; auzoko Juantxok (B) ere
bai.
Beraz, gure aitak (A) auzoko Juantxok (B) ADINA = BESTE urte_ ditu.
iv.
Ilargia (A) urrun dago, baina eguzkia (B) are urrunago
(=oraindik urrunago). Beraz:
Ilargia (A) EZ dago eguzkia (B) BEZAIN
urrun = urruti.
Eguzkia (B) EZ dago ilargia (A) BEZAIN hurbil = gertu = hurran.
v.
Gure haur jaioberriak (A) negar asko egiten du; zuenak
(B) ere bai.
Beraz, zuen haurrak (B) gure haur jaioberriak (A) ADINA = BESTE negar_ egiten du.
- Alegiazko baldintza edo hipotetikoa.
NOR-NORI-NORK sistema. Neuk bidalitako orria (www.euskaljakintza.com web-orriko bi
ariketak, baina neuk moldatuak) zuzendu dugu. Zuzendu ahala, honako hainbat
azalpen eta ohar egin dizkiet.
OHARRA: Norbaitek berriro egin nahi badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.
Azalpenak:
· –TZERAKOAN (justu zerbait gertatu aurretik) / -TAKOAN (ondoren): Etxera irisTERAKOAN, telebista ikusten dut >Etxera iritsiTAKOAN, telebista
ikusten dut.
AfalTZERAKOAN,
eskuak garbi itzazu.
AfalTZEAN, janaria ongi murtxikatu.
AfalduTAKOAN, hortz-haginak garbi itzazu.
·
NOREKIN + ZORRETAN + EGON: Ni bankuarekin zorretan nago (“estar en deuda con”). Mila esker ni
salbatzeagatik!! Zurekin zorretan egongo naiz bizitza
osoan.
·
ZORPETUTA + EGON / BIZI: Gaur egun zenbat
jende bizi den zorpetuta besteen aurrean itxurakeriak egiteagatik! (“estar / vivir endeudado/a”).
·
ZORRAK + KITATU: Etxebizitza erosteko
hainbeste urtez zorpetuta egon ondoren, azkenean lortu dut banketxearekiko zorra
kitatzea (“saldar una deuda”).
·
Eskertu + singularra, ekintza bat (ekarri izana / ekartzea, oparitu izana
/ oparitzea) eskertzen delako, nahiz eta objektua pluralean egon (“liburuak”,
“loreak”).
·
Dabidek
Itziarri kargu hartu dio berandu iritsi
delako (gaztelaniazko “llamar la
atención”) = Dabidek
Itziarri errieta egin dio = errieta eman dio. Ikusia dugu beste “llamar la atención” bat ere, adiera edo
esanahi desberdina duena: Grafiko
honetan, Internet erabiltzen duten ikasleen kopuruak atentzioa eman dit (atentzioa
deitu dit), ehuneko edo portzentaje hori oso altua delako.
Hau
baliatuz, euskaraz “bota” aditza erabiliz egin ohi diren zenbait erdarakadaren
berri eman diet (zuzenketa-oharretan dituzte).
·
Izenondoa + HUTSA: Lotsagabe hutsa zara, alfer hutsa zara, bekaizti hutsa
zara, tonto hutsa zara, arduragabe hutsa
zara…. Kualitate txarra
indartzeko erabiltzen da. Adibide on bakarra: Artista hutsa
zara!!!
·
Odolkiak (=txerrikiak) ordainetan jaso /
izan. Esamolde
honen jatorria baserrietako txerri hilketetan dago. Baserritarrek txerriKIak (txerriaren produktuak) inguruko baserritarrei
banatzen zizkieten (urdaiazpikoa, solomoa, hankak, odolkiak…) baina gero, beste
baserritarrengandik jasotzekotan, haiek euren txerriak hiltzean. Egun,
baserri mundutik haratago hedatu da eta testuinguru batzuetan – ariketa
honetan, kasu – zera esan nahi du, norbaitek zerbait egin badizu, zuk ere
itzuli egingo diozula, beste zerbait egingo diozula ordainetan / mendeku gisa.
·
TUTIK ERE EZ= EZER(TXO) ERE EZ + JAKIN,
ESAN, ULERTU, ENTZUN, IKUSI. Adib. Ez dakit tutik ere zentral nuklearrei buruz. Ez dut tutik ere ulertzen.
· BARRU / -REN BURUAN: BARRU erabiltzeko erreferentzia momentuak oraina izan behar du, hau da, momentu honetatik hasita kontatzen da; -®EN BURUAN, berriz, beti erabil daiteke, erreferentzia momentua une hauxe denean, iraganekoa denean eta geroaldikoa denean.
|
Hamabost urte BARRU
erretiroa hartuko dut. Hamabost urteREN BURUAN
erretiroa hartuko dut. HEMENDIK hamabost urteRA
erretiroa hartuko dut. |
|
|
|
Abuztuaren 1ean Saloura joan nintzen eta
bi asteREN BURUAN itzuli nintzen Irunera. …HANDIK
bi asteRA itzuli nintzen
Irunera.
|
|
Datorren igandean oporrak hartuko ditut
eta hamar egunEN BURUAN itzuliko naiz lanera. …HANDIK
hamar egunERA itzuliko naiz
lanera.
|
- AHOZKO
JARDUERA: Ba-…Ba-…Ba… Ikasleak oilategian. Alegiazko baldintza edo
hipotetikoa lantzeko orain arte egindako ariketa gehienak idatzizkoak izan
dira, etxean egin eta zuzentzekoak. Gaur ahozko joko bat egin dugu. Ikasleei 18
alegiazko egoera adierazten dituzten galderak banatu dizkiet eta, ahoz ozenki, esku artean
zituzten galderak egin dizkiote elkarri. Jakina, galdera horiei osorik
erantzunarazi diet, baldintza eta ondorio hipotetikoaren erabileran treba
daitezen. 20 ikasle izanik, lauko taldeetan bilarazi ditut eta gurpilean
elkarri galderak egiten jardun dute (beste modu batera ere egin liteke: bakoitzari galdera bana eman, ikasleak zutiarazi eta ikasgelako gainerako ikaskideei
galdera hori egin. Hau egin ondoren, bi ikasleek elkarri galdera trukatu eta esku artean duten
galderarekin beste ikasle batengana jo). Jarduera honen bidez, ikasleen arteko
interakzioa lantzeaz gain, adizkien pertsona aldaketa ere lantzen da. Luzaroan
jardun dugu eta merezi izan duelakoan nago.
Ahozko jarduera horretan erabil litzaketen honako egitura
hauen berri eman diet:
-
Nik bera oiloak ferratzera
= antzarak ferratzera = pikutara bidaliko NUKE
(nor-nork, nik bera, osorik)
- Oker EGON (arrazoirik ez izatea, “estar equivocado”) / Zuzen EGON (arrazoi izatea, “estar en lo cierto”). Irakasleak alfer hutsa naizela esango BALIT, oker dagoela erantzungo NIOKE / zuzen dagoela erantzungo NIOKE.
- ENTZUNAREN ULERMENA: Kaixomaitia.com (x0,9). Familia ereduen gaiaren barnean, egun, bakarrik bizitzeko hautua (= bakarrik bizitzeko aukeraketa = bakarrik bizitzeko apustua) egiten dutenak gero eta gehiago direla jakin genuen, single izenez ezagutzen ditugunak, alegia. Batzuk gustura daude “single” moduan, ezkongabe, baina badira, kosta ahala kosta bikotekide bat topatu nahi dutenak. Horiek hautabide bat baino gehiago dituzte (herriko jaietara jotzea, taberna edo dantzalekuren batera, San Antoniori eskatzea…) eta horietako bat dugu bikotekidea topatzeko berariaz (=espresuki) sortutako web-guneetako batean izena ematea, Kaixomaitia.com web-gunean, esaterako. Gaurkoan, bigarren entzunaldia egin eta jarduera zuzendu dugu, beharrezko argudioak emanez.
- Etxerako lanak:
- Batzuk gustura daude single egoeran, baina beste
batzuek bikotekidea (bikotea) topatu nahi izango lukete, kosta
ahala kosta (=nola edo hala). Horretarako, bada Internetera jotzen
duenik, kaixomaitia.com
bezalako web-guneetara (entzuna dugu Xabierren lekukotza); beste batzuek,
ordea, nahiago dute hautabide (hautatzen edo aukeratzen den bidea
=alternatiba) tradizionalagoa, hala nola, Urkiolako San Antoniori eskatzea.
Horri buruzko ulermen-jarduera bidali diet etxerako.
- Berdintasunezko konparazioa lantzeko indartze-ariketa (Gramatika eta ariketak II liburuko 187. orrialdeko 4. ariketan oinarritua). BESTE BOST ESALDI egin ditzatela.
- Perpaus kontzesiboak: 163. orrialdeko ariketak eginak ez badituzte, egin ditezatela. Lehenengo hiru ariketak eurek zuzen ditzatela. 4. ariketa (a eta b) klasean zuzenduko dugu.
- Alegiazko baldintza edo hipotetikoa. Ikusiak
ditugu lau sistemak eta, horien artean, NOR-NORK
(bagintu, banindute, bazintugu, bazenu, nindukete, zintuzkete, gintuzkezue,
zenuke, lituzkete…) eta NOR-NORI-NORK
(banio, bazenit, balizkigu, bazenigu,
genizkioke, zeniguke, nieke…) dira zailtasun gehien eragiten dutenak. Hauek
bereizteko eta hauen erabileran trebatzeko, berariaz prestatutako ariketa: NOR-NORK
vs. NOR-NORI-NORK (erantzunekin). ASTEBURURAKO GORDE DEZAKETE.
OHARRA: Norbaitek nahiago badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.
- Irakur
dezatela kaixomaitia.com jardueraren atzealdeko azalpena. Bertan, ELKAR izenorde elkarkariaren azalpena
gogorarazteko taula bat jarri diet. Ondoren, izenorde honen erabileran
trebatzeko indartze-ariketa egin dezatela aholkatu diet (erantzunekin).
OHARRA: Norbaitek nahiago badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.
- Deklinabidea lantzeko 2. orrialdea
(“Gipuzkoako herrietako alkateak…”)
egina eta zuzendua izan behar lukete DATORREN ASTEAN
ARGITUKO DITUGU ZALANTZAK.
OHARRA: Norbaitek berriro egin nahi badu, ariketa hau H5P formatuan (interaktiboa) ere eskura dago blogean.
- EGINA EZ BADUZUE, EGIN: Sasoian sasoikoa
deritzon jarduera, idatziaren ulermena lantzekoa. DATORREN astean EKARRI.
iruzkinik ez:
Argitaratu iruzkina